گل گاوزبان وحشی صحرایی یکی از گیاهان دارویی بسیار مهم و مفید است که خواص درمانی بی‌نظیری دارد. برای اینکه بتوانیم از این خواص درمانی استفاده کنیم باید از برگ ها و گل های این گیاه به صورت خشک شده برای تهیه دمنوش، چای و عرق استفاده کرده و با نوشیدن این نوشیدنی‌‌های گیاهی از این خواص درمانی بهره مند شویم.
گل گاوزبان دو نوع دارد که یکی از آن‌ها گل گاوزبان ایرانی است احتیاط مصرف در این گیاه: این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات آلکالوئیدی برای زنان باردار مضر می باشد. همچنین استفاده ی بیش از حد از گل گاوزبان با دوزهای بالا سبب آسیب به سلول های کبدی می شود.
گل گاوزبان وحشی صحرایی
هر سال از زمین های زیر کشت گیاه طبی ” گل گاو زبان ” در استان گیلان بیش از 400 تن محصول به ارزش اقتصادی بیش از پنج میلیارد ریال برداشت می شود، درحال حاضر هر کیلوگرم گل گاو زبان خشک به قیمت تقریبا 120 هزار ریال در بازار عرضه می شود که در مقابل هزینه های داشت، کاشت و برداشت بسیار ناچیز است.
گل گاو زبان یک گیاه علفی یکساله از گیاهان دارویی ایرانی و دارای روغنی است که به دلیل خاصیت شفا دهندگی از مدتها قبل از اهمیت خاصی برخوردار است. این گیاه به احتمال زیاد بومی منطقه مدیترانه است ولی برخی محققان عقیده دارند بومی خاورمیانه است، کشت و کار گل گاوزبان بوسیله عرب ها در جنوب اسپانیا در قرون وسطی معرفی شد، این گیاه در بسیاری از مناطق اروپا، غرب آسیا و آمریکای شمالی می روید و اغلب بصورت وحشی و در کنار رودخانه ها دیده می شود، کشاورزان این گیاه را از حالت وحشی جمع آوری و برای مصارف خانگی کشت می کنند.
بخش های هوایی این گیاه با اهداف دارویی در ابتدای گل دهی از خرداد تا شهریور ماه جمع آوری و در سایه خشک می شوند. گیاه گل گاو زبان دارای شاخه های تو خالی و آبدار است و ارتفاع آن به 50 سانتی متر می رسد، برگهای این گیاه نسبتا بزرگ و چین خورده به رنگ سبز تیره و تخم مرغی و شکل نوک تیز هستند که به طور متناوب بر روی ساقه گیاه قرار دارند، تمام سطح گیاه پوشیده از کرکهای سفید و منشعب است، گلهای این گیاه در انتهای ساقه قرار دارد و به رنگ روشن و ستاره ای شکل است، میوه این گیاه به شکل چهار فندق کوچک و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است.
اثرات درمانی: قسمت های مورد استفاده ی گل گاوزبان، گل، برگ و سرشاخه های گلدار آن است. این گیاه دارای اثرات درمانی نرم کننده، عرق آور، مدر، آرام بخش و کم کننده ی سموم خون است. گل گاوزبان باعث تقویت عملکرد کلیه،کنترل بی اختیاری ادرار، رفع احتقان و تورم کلیه می شود.مصرف حداقل 5 تا 7 روز از دم کرده ی 70 گرم گل گاوزبان در نیم لیتر آب به میزان 2 تا 3 فنجان در صبح و عصر اثرات درمانی نام برده را اعمال می کند.
این اثرات مربوط به وجود اسیدهای چرب غیراشباع در گیاه است.اسید گاما لینولئیک موجود در گل گاوزبان دارای اثرات فیزیولوژیک زیادی مثل حفظ غشاء سلول و تنظیم متابولیسم کلسترول، کاهش LDL سرم خون، بهبود زخم و التهاب و بهبود بیماری های پوستی می باشد.تأثیر خوراکی این گیاه نیز در صورت مصرف مداوم بعد از 5 تا 7 روز ظاهر می شود (9).از نظر طب سنتی گل و برگ این گیاه با طبیعت گرم دارای اثر نشاط آور، مقوی عمومی و شاداب کننده ی رخسار می باشد.
از قسمت گل این گیاه در ساخت شربت سرماخوردگی استفاده می شود و همچنین برگ پخته ی آن به صورت اسفناج مصرف می گردد. مصرف گل گاوزبان به همراه مخلوط با لیمو عمانی برای کاهش ضربان قلب مناسب است.
گل گاوزبان وحشی کیسه ای
این گیاه در فرانسه “شکوفه آبی تندرستی” نامیده می شود زیرا گلهای آن به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کار کردن دارند. برخی از نویسندگان معتقدند که نام لاتین آن یک اسم تغییر شکل یافته است به معنی ” قلب ” و به معنی ” من آورده ام ” زیرا اعتقاد بر این است که این گیاه قلب را تقویت می کند.
همچنین امروزه ثابت شده که محصولات حاصل از برگها و پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی دارد و باعث افزایش نشاط روحی می شود به طور مثال شربت ساخته شده از پودر این گیاه خاصیت ضد افسردگی و ضد استرس های روحی و آرامش دهنده و تسکین دهنده قلب است، دم کرده آن برای التهاب مجاری ادرار، روماتیسم و بیماریهای قلبی مفید است.
گل گاوزبان ایرانی و برگ های آن دارای لعاب فراوان است، این گیاه دارای نیترات پتاسیم، منگنز، منیزیوم، اسید فسفریک و آلانتوئین است. خواص دارویی گاوزبان شامل تصفیه کننده خون، آرام کننده اعصاب، عرق آور، ادرارآور، تقویت کننده کلیه ها، برطرف کننده سرماخوردگی، از بین بردن سرفه و در درمان برونشیت موثر است.
همچنین در درمان بی اختیاری دفع ادرار، التهاب و ورم کلیه و در درمان بیماری سرخک و مخملک و ضماد برگهای گاوزبان برای رفع ورم موثر است.آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر : تحقیقات نشان می دهد،عصاره ی آبی گل گاوزبان دارویی مؤثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری می باشد (11).اثر هیپولپیدمیک فلاونوئیدهای موجود در در گل گاوزبان و قابلیت از بین بردن رادیکال های آزاد و خواص آنتی اکسیدانی نیز طی مطالعات مختلف نشان داده شده است.
ترکیبات قلیایی،گلیکوزید پیرولیزیدین و لیپیدهای مفید موجود در بخش های مختلف گل گاوزبان دارای فعالیت آنتی اکسیدانی،حفاظت کننده ی مخاط معده،کاهش دهنده ی قند خون و خواص تعدیل کننده ی عوارض قلبی- عروقی آن تأیید شده است (15-12).گل گاوزبان از مهمترین گیاهان دارویی ایران در طب سنتی ایران به شمار می رود و گل های آن دارای اثرات ضد التهابی، ضد دردی، ضد اضطراب و ضد افسردگی می باشد.و در تحقیقات ثابت شده است که این گیاه حاوی مقادیر زیادی فلاونوئید است که با اتصال به گیرنده های بنزودیازپینی می تواند اثرات مشابه آن ها ایجاد نماید.
همچنین برطرف کننده ی تپش قلب بوده و در بیماران کلیوی مؤثر می باشد و اثرات ضد میکروبی و ضد سرطانی آن به اثبات رسیده است (13،16).مطالعات نشان می دهد که لینولئیک اسید موجود در گل گاوزبان سبب افزایش وزن و رزمارینیک اسید سبب اثرات ضد دیابتی در موش های صحرایی شده و قادر است قند خون موش های دیابتی را کاهش دهد.بنابراین این گیاه با ترکیبات آنتی اکسیدانی از طریق مقابله با استرس اکسیداتیو ناشی از هیپرگلیسمی دیابتی،در بهبود این بیماری مؤثر باشد
گل گاوزبان وحشی گیاهی
برگ های تازه گل گاوزبان دارای مقدر زیادی ویتامین C است و همینطور گاوزبان به دلیل داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و کودکان مضر است. در این باره یک کارشناس کشاورزی با اشاره به اهمیت کشت گیاهان دارویی گفت: حفظ ذخایر ژنتیکی و نیاز روز افزون به گیاهان دارویی اهمیت کشت و پرورش این گیاهان را بیشتر کرده از اینرو باید پروژه های تحقیقاتی در زمینه بررسی کمی و کیفی گونه های مختلف به ویژه گل گاوزبان به اجرا درآید.
علی حسن زاده افزود: همچنین اسانس‌های طبیعی استخراج شده از گیاهان دارویی نقش مهمی در سلامت جامعه به دلیل کاربرد در صنایع غذایی و دارویی آرایشی و بهداشتی دارند. وی در ادامه کاهش کمی گیاهان دارویی را به دلیل چرای بی رویه توسط دام و برداشت غیراصولی از مراتع، کاهش تراکم و پوشش گیاهی گونه های دارویی دانست.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان نیز با اشاره به اینکه در استان 516 هکتار از اراضی به کشت گل گاو زبان اختصاص دارد که 80 درصد آن یعنی معادل 450 هکتار آن در بخش رحیم آباد رودسر واقع شده است. گل گاوزبان در گیلان به صورت سنتی کشت، برداشت و فرآوری می شود اردشیر روحی ماسوله با اعلام اینکه گل گاوزبان به صورت سنتی کشت، برداشت و فرآوری می شود، افزود: با همت و تلاش محققان نوع دیگری از گونه های گل گاو زبان که با منطقه سازگاری داشته و هم از نظر طعم بهتر باشد به کشاورزان معرفی شود. وی تاکید کرد: مراحل کاشت، داشت و برداشت گل گاوزبان از حالت سنتی خارج و این روش به صورت مکانیزاسیون انجام شود.
رئیس جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه خواسته ی مهم کشاورزان منطقه احداث مراکز خشک کنی و فرآوری گل گاوزبان است، یادآور شویم: علاوه بر اطلاع رسانی، سرمایه گذاران را باید برای احداث این مراکز تشویق کرد.
وی همچنین با اشاره به اینکه در شهرستان رودسر 450 هکتار اراضی به کشت گل گاوزبان اختصاص دارد، افزود: حدود چهار هزار نفر بهره بردار با عملکرد متوسط 500 کیلوگرم در هکتار به این امر اشتغال دارند.گلبرگ های گیاه گاوزبان دارای مقادیر مختلفی از فلاونوئیدها،ساپونین،ترکیبات پلی فنولی،ترکیبات آنتی اکسیدانی، موسیلاژ و مقادیر جزیی آلکالوئید (از نوع پیرولیزیدین)، اسید چرب امگا 3 و امگا 6 می باشد.وجود ترکیباتی از قبیل نیترات پتاسیم و نمک های کلسیمی نیز در این گونه به اثبات رسیده است (3-1).همچنین گل گاوزبان ایرانی منبع غنی از رزمارینیک اسید است (4).این گیاه منبع غنی از اسیدهای چرب ضروری (EFA) و گروه اسیدهای امگا یا اسید گاما لینولنیک (GLA) می باشد (5،6).فیتواسترول ها به مقدار زیاد در روغن های گونه ی گیاهی از جمله جنس گل گاوزبان (Echium) یافت می شود.
همچنین بتا- سیتواسترول و کمپسترول به عنوان استرول های اصلی شناسایی شده اند (7).بررسی آزمایشگاهی عصاره ی این گیاه، دارا بودن قند،فلاونوئیدهای متصل به قند،گلیسیرول و ویتامین E را تأیید نموده است.
- بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی برای کبد چرب
گل گاوزبان وحشی گلدان
اگه دچار بیماریهای کبدی هستید، بهتر است از خواص گل گاو زبان اروپایی با احتیاط بیشتری بهره‌مند شوید. از مضرات گل گاوزبان برای کبد این است که در درازمدت می تواند شما را به سرطان کبد دچار کنه. عامل اصلی ایجاد چنین شرایطی آلکالوئید پیرولیزیدین هپاتوتوکسیک هستند که بیماریهای کبدی روابدتر می‌کنند. در این صورت ممکنه آسیب‌هایی به این عضو حیاتی بدن وارد می شود و مسمومیت کبدی ایجاد می کند.
در این شرایط تنها ره جلوگیری از بروز مضرات گل گاو زبان دقت به میزان مصرف مجاز، توجه به توصیه پزشکان، عدم استفاده ی طولانی‌مدت از آن است. فشارخون بالا گل گاو زبون به دلیل طبیعت گرم و مرطوبی که دارد، فشارخون رو افزایش می‌دهد. اگر سابقه فشارخون بالا دارید و می خواهید از مواهب این گیاه دارویی محروم نشوید، بهتر است دمنوش گل گاوزبان را با لیموترش تازه یا عمانی مصرف کنید.
زیرا لیمو با کاهش فشارخون، باعث خنثی شدن فشارخون افزایشی گل گاو زبان می‌شود. علاوه بر این هنگامی که فشارتان بالا می رود حتما از نوشیدن جوشانده این گیاه اجتناب کنید. سنگ کلیه و بیماری های گوارش یکی دیگر از شرایطی که مضرات گل گاو زبان را ظاهر می‌کند، درگیری با بیماری سنگ کلیه است. استفاده از دمنوش‌های گل گاو زبان درد و ناراحتی را افزایش می‌دهد و برای این بیماران مضر است.
همچنین عدم توجه به میزان مصرف توصیه شده ممکن است با ایجاد اختلال در دستگاه گوارش، باعث معده درد شود یا احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا را بیشتر کند. در این صورت برای امتناع از مضرات گل گاو زبان افراد بالغ باید مصرف روزانه ۵ تا ۸ گرم در روز را رعایت کنند. همچنین به مدت طولانی از این گیاه دارویی استفاده نکنند. بهترین راهکار ایجاد فواصل زمانی پس از مصرف یک هفته تا ۱۰ روز است.
گل گاوزبان وحشی محلی
در این مقاله گفته شد که گل گاوزبان گیاهی با گلهای ارغوانی هست و محل رشد، کیفیت محصول و نوع پرورش در ترکیبات و خواصش تأثیر دارد. همچون تمامی مواد خوراکی در دنیا، در صورت مصرف بیش از حد یا در شرایط خاص جسمی مضرات گل گاو زبان هم ممکن است ظاهر شود. بارداری یا شیردهی، کودکان، نوزادان، تداخل با برخی داروهای شیمیایی، درگیری با بیماریهای کبدی، فشارخون بالا حالت‌هایی هستند که در هنگام مصرف گل گاو زبان باید احتیاط کرد.
اما در صورتی که به توصیه پزشکان و میزان مصرف مجاز گل گاو زبان توجه کنید، می‌شود از فوائد سلامتی آن بهره‌مند شویم. حالا اگه به دنبال خرید گل گاو زبان مرغوب هستید، بهتر است با ما همراه باشید. این سایت با امکان خرید اینترنتی و مستقیم از خود کشاورزان، تجربه‌ای منحصربه‌فرد رو از اصالت محصولات برای شما به همراه آورده است.
همچنین گل گاو زبان‌ها با پشت سر گذاشتن آزمایش‌های کیفی و داشتن شناسنامه، اطمینان خاطر رو به خریداران خود هدیه می دهند.گل گاوزبان یک گیاه یکساله و علفی است، گل این گیاه به رنگ های ارغوانی، قرمز و آبی و بنفش در طبیعت یافت می شود و بعد از خشک کردن این گیاه گل های آن به رنگ لاجوردی و آبی تیره در خواهد آمد.
طول ساقه گل گاوزبان بین 20-60 سانتی متر است و شکل شیاری و خاردار دارد و همچنین این گل می تواند به طول 0.5 متر نیز در عمق زمین به صورت عمودی ریشه بدواند. گل گیاه گل گاوزبان که قسمت مورد استفاده این گیاه می باشد دارای حالتی مخملی است و کرک ها و پرزهای ریز دارد که ممکن است در هنگام چیدن این گیاه موجب گزش دست ها شود.
رشد این گیاه در دامنه رشته کوه البرز است و گل آن شبیه به گل انار می باشد و تخم آن شکلی دایره ای و لعابی دارد. این نوع از گل گاوزبان، گل گاوزبان وحشی است که بصورت خودرو در طبیعت رشد می کند و هنوز امکان اهلی کردن و تولید آن به شکل صنعتی مهیا نشده است. فصل رویش گل گاوزبان تقریبا از ماه دوم فصل بهار آغاز شده است و تا اواخر تابستان ادامه دارد.
